تقدیر

معنای تقدیر

تقدیر از ماده «قَدَرَ» گرفته شده است که در لغت به معنای بریک چیز توانا و مسلط شدن و اندازه گرفتن است.

اما معنای قدر یا تقدیر الهی:

علم و اراده پروردگار به تمامی کائنات قبل از پیدایش آن و این که هیچ حادثه ای اتفاق نمی افتد مگر این که در تقدیر نوشته شده است؛ یعنی قبل از نوشته شدن تقدیر علم خداوند آن را احاطه کرده بود. پس هر حادثه ای با علم و اراده قبلی پروردگار صورت می گیرد.

الله متعال می فرماید:«إِنَّا کُلَّ شَیْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ» (القمر/ 49):«ما هر چیزی را به اندازه لازم و از روی حساب و نظام آفریده ایم».

و در جای دیگر می فرماید:«وَکَانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَرًا مَّقْدُورًا» (الأحزاب: 38): «و فرمان خدا همواره روی حساب و برنامه دقیقی است و باید به مرحله اجرا درآید».

چنانچه وجود همه ی عالم قبل از آفرینش در تقدیر الهی بوده است، سرنوشت عالم نیز قبل از اینکه پروردگار آن را بیافریند در لوح محفوظ نوشته شده است. 

چرا دعاهای ما اجابت نمی شود؟

ماه رمضان و شب های قدر فرصت مناسب است برای اهمیت و فضیلت دعا و درباره ی دعا آیات و احادیث زیادی وارد شده است.
به عنوان مثال:
خداوند در قرآن می فرماید: «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ» (غافر/60): «مرا به فریاد خوانید تا بپذیرم. کسانی که خود را بزرگتر از آن می دانند که مرا به فریاد خوانند خوار و پست داخل دوزخ خواهند گشت» .
و رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیثی می فرماید: «الدعاءُ مُخُّ العبادة»: «دعا مغزعبادت است».
بنابراین دعا وسیله ای برای ارتباط با خدا است و ما ما دعا به خدا وصل می شویم.
 اما سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که: شما که می گویید دعا کنید خدا اجابت می کند پس چرا ما هرچه دعا می کنیم اجابت نمی شود؟
پاسخ این سوال را کوتاه و در دو نکته می دهم:
خداوند هم حکت دارد و هم قدرت. شکی نیست که خداوند بر هرچیزی قادر و توانست و با قدرتش هرکاری را که بخواهد می کند اما گاهی اوقات خداوند از قدرتش استفاده نمی کند به خاطر این که آن کار حکیمانه نیست.
به عنوان مثال: من قدرت این را دارم که یقه پیراهنم را پاره کنم اما آیا این کار را انجام می دهم؟ در جواب خواهید گفت: قدرت این کار را داری اما این کار حکیمانه و عاقلانه ای نیست.
برهمین اساس خداوند قدرت این را دارد که کاری را انجام دهد اما ممکن است آن کار حکیمانه نباشد و انجام ندهد.
خداوند قدرت و توانایی این را دارد که ظالمین و طاغوتیان را نابود کند خداوند می توانست همان لحظه که فرعون بر بنی اسرائیل ظلم می کرد یا ادعای خدایی می کرد او را نابود کند اما خداوند صبر کرد و در وقتی که تعیین کرده بود او را نابود کرد.
چنانچه در قرآن می فرماید: «وَجَعَلْنَا لِمَهْلِکِهِم مَّوْعِداً» (کهف/59): «ما موعدی برای هلاک کردن شان تعیین کرده ایم».
بنابراین همان طور که هلاکت ظالمین زمان و موعدی مشخص دارد استجابت دعا هم وقت و زمان مشخصی دارد.
اما از آنجایی که خداوند حکیم است و ما اون حکمت را نداریم دچار مشکل می شویم و احساس می کنیم دعای ما اجایت نمی شود. لذا نباید در اجایت دعا عجله کرد و باید صبر داشته باشیم.
ممکن است دعایی براساس حکمت های الهی در دنیا اجابت نشود اما در عوض خداوند پاداش آن را در آخرت می دهد.
عطاء بن ابى رباح می گوید که ابن عباس به من گفت: زنى را که اهل بهشت است به شما نشان دهم؟ گفتم: بله. گفت: این زن سیاه پوست نزد پیامبر آمد و گفت: اى رسول خدا! من دچار صرع مى شوم و حجاب را از روى خود بر مى دارم برای من دعا کن تا خوب شوم.
رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: اگر صبر کنی بهشت نصیب تو خواهد شد و اگر هم خواسته باشی از خدا مى خواهم که تو را شفا دهد.
آن زن گفت: من صبر مى کنم ولى هنگامی که این دچار صرع می شوم ناخواسته حجاب کشف حجاب می کنم و مى ترسم عورتم دیده شود برای من دعا کنید که وقتى دچار این بیماری می شوم حجاب را از روى خود بر ندارم. رسول الله صلى الله علیه وسلم برای او دعا کرد.
بنابراین اگر دعایی اجابت نشود و شخص در مقابل مشکلی، مصیبتی و یا بلایی صبر کند خداوند در عوض پاداش آن را در آخرت به او می دهد شاید خداوند با اجابت نکردن دعای ما می خواد بهتر از آن را در آخرت به ما بدهد. پس برای این که این پاداش را از دست ندهیم صبر کنیم و نسبت به خدا بدگمان نشویم.

فضیلت افطاری دادن

یکی از کارهای خوب و زیبایی که در ماه مبارک رمضان وجود دارد، دادن افطاری به روزه دار است. شخصی که افطاری می دهد در اجر و ثواب مانند همان شخصی است که روزه گرفته است و این پاداشی است که بدون زحمت می توان در این ماه مبارک بدست آورد اگرچه که دادن افطاری چند لقمه و یا حتی یک دانه خرما باشد.
 رسول الله صلی الله علیه و سلم در حدیثی می فرماید: «مَنْ فَطَّرَ صَائِمًا فَلَهُ مِثْلُ أجْرِهِ»: «کسی که روزه دارى را افطارى دهد، اجر و ثوابش مانند روزه دار است».
به عنوان مثال اگر شخصی بیست نفر را افطاری دهد ثواب بیست روزه را به دست می آورد.
 تذکر: متاسفانه برخی با برگزاری مجالس افطاری در این ماه مبارک به شدت اسراف می کنند در حالی که بسیاری افراد و خانواده ها به علت فقر و نداری، توانانی خریدن یک جعبه خرما و یا نان را ندارند. پس مواظب باشیم در دادن افطاری هم زیاده روی و اسراف نکنیم تا خدای نکرده به جای کسب ثواب، مرتکب گناهی شویم. همچنین نیازمندان و فقرا را در دادن افطاری فراموش نکنیم.