حکم اقتداء به شخص فاسق

امامت دادن کار بسیار با ارزش و جایگاه ویژه و بالایی دارد لذا برای این کار بزرگ و مهم باید فردی که شایستگی این کار را دارد انتخاب شود.

برهمین اساس رسول الله صلی الله علیه و سلم در حدیثی می فرماید: «یَؤُمُّ القْوَمْ أَقْرَؤهُمْ لِکِتابِ الله تعالى فإنْ کَانُوا فی الْقِرَاءَةِ سَوَاءً فَأَعْلَمُهُمْ بالسّنّةِ فَإنْ کَانُوا فی السُنّةِ سَواءً فَأَقْدَمُهُمْ هِجْرَةً فإنْ کَانُوا فی الهجرة سَوَاءً فأَقْدَمُهُمْ سِلْماً- وَفی روَایة: «سِنّاً» - ولا یَؤُمّنّ الرَّجُلُ الرَّجُلَ فی سُلْطَانِهِ ولا یَقْعُدُ فی بَیْتِهِ عَلى تَکْرمَتِهِ إلّا بإذْنِهِ»: «افرادی که در قرائت قرآن از همه ماهرتر هستند، امامت بدهند، اگر همه در قرائت با همه برابر بودند، کسی که در سنت از دیگران آگاهتر است؛ اگر همه در علم به سنت برابر بودند، کسی که در هجرت از دیگران پیشی گرفته، اگر در هجرت هم برابر بودند؛ کسی که زودتر از دیگران مسلمان شده است». (صحیح مسلم/ ش:3470 و...)

و در روایتی دیگر آمده است که ایشان فرمودند: «وَلْیؤمَّکُم أَکبَرُکُمَ»: «و بزرگ ترین شما برایتان امامت دهد». (متفق علیه)

اما بحثی که در اینجا مطرح می شود این است که اگر امامی مرتکب به گناهی می شد؛ به عنوان مثال: به کشیدن مواد مخدر همچون سیگار، تریاک و... اعتیاد داشت، در این صورت پشت سر چنین فردی نماز خواندن جائز است؟

در مورد این مساله بین مذاهب اسلامی و علما اختلاف نظر وجود دارد که خلاصه ی اختلاف آنها به شرح ذیل است:

احناف و شوافع اقتدا به شخص فاسق را جائز می داند.

علمای حنبلی و بنابر قولی از مالکی ها خواندن نماز پشت سر فرد فاسق جائز نیست.

علمای مالکی بین فسقی که فرد مرتکب می شود فرق گذاشته و می گویند: اگر فسق فعلی باشد مثل: زنا، شرب خمر و... که در این صورت پشت سر چنین فردی خواندن نماز جائز است اما اگر فسق به نماز تعلق می گرفت مثلا در رکن یا شرط یا سنتی در نماز به صورت عمدی خلل وارد می کرد در چنین صورتی اقتدا کردن به چنین فرد فاسقی جائز نیست.

این خلاصه ای از اختلاف علما و مذاهب بود که هریک از آیات و احادیث دلیل دارند که برای طولانی نشدن مطلب از بیان دلایل هریک از مذاهب صرف نظر کردم.

اما با احترام به نظر همه مذاهب و علما باید بگویم که: امامت فرد فاسق و خواندن نماز پشت سر چنین فردی صحیح است و قول راجح هم همین است.

چون مسلمانی که نمازش صحیح باشد، خواندن نماز پشت سر او هم صحیح است و از طرفی بسیاری از صحابه پشت سر برخی از کسانی که به ظلم و فسق معروف و مشهور بودند؛ نماز خواندند.

چنانچه عبدالله ابن عمر رضی الله عنهما پشت سر ظالمترین فرد یعنی حجاج بن یوسف ثقفی نماز خواند.

برهمین اساس امام طحاوی رحمه الله در کتاب «عقیدة طحاویة» که این کتاب مورد تأیید علمای اهل سنت می باشد، می گوید: «وَنَرَى الصَّلَاةَ خَلْفَ کُلِّ بَرٍّ وَفَاجِرٍ مِنْ أهل القبلة »: «ما معتقدیم نماز خواندن پشت سر هر نیکوکار و فاجری از اهل قبله جایز است». (عقیدة الطحاویة/ ش:69)

تذکر: بهتر این است کسی را که اهل خیر و صلاح است را به عنوان امام انتخاب کرد و پشت سرش نماز خواند.

خلاصه: اگر فردی فاسق امامت مسجد و افرادی را بر عهده داشت واجب است که او را نصیحت کرد اما چنانچه نصیحت را قبول نکرد؛ اگر اخراج کردنش باعث به وجود آمدن فتنه نمی شد باید از سمت امامت اخراج شود اما اگر اخراج کردنش سبب فتنه می شد مقتدی ها برای توبیخ کردنش به مسجد دیگری بروند و اگر این کار ممکن نبود به خاطر دفع فتنه و مصلحت جامعه می توان پشت سرش نماز خواند.

فریب جادوگران و دعانویسان را نخورید

متاسفانه در جامعه افرادی با ظاهری دینی و مذهبی اما در باطنی شیطانی هستند که با جادوگری و دعا نویسی، به بهانه های مختلفی چون: رفع مشکلات خانوادگی؛ اقتصادی و...، ایجاد محبت بین زن و شوهر، بچه دار کردن زنان و مردان نازا، پسردار کردن زنان، درمان بیماری ها و... مردم را فریب داده و آنها را به گمراهی می کشانند و این کار را به عنوان شغل انتخاب کرده و از این طریق سرمایه های هنگفتی برای خودشان جمع آوری کرده اند تا جایی که بازار این افراد به حدی گرم شده که کنار تبلیغات تجارتی، اکنون تابلوهای تبلیغاتی دعا نویسان نیز در بسیاری از مناطق توجه مردم را به خود جلب کرده است.

ای مردم آگاه باشید و تحت هیچ شرایطی به چنین افراد شیادی که گرگ هایی در لباس میش هستند مراجعه نکنید و به آنها اعتماد نکنید چون با مراجعه به چنین افرادی ایمان شما از بین می رود و خداوند شما را به حال خودتان رها خواهد کرد.

در احادیث زیادی رسول مکرم اسلام ما را از رفتن به پیش جادوگران و از آویزان کردن دعا و یا چیزهای دیگری منع کرده است که جهت آگاهی شما به چند نمونه از آنها اشاره می کنم:

در حدیثی رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: «من علّق تمیمة فقد أشرک»: «کسی که بر خود تعویذ آویزان کند به درستی که شرک ورزیده است». (مسند احمد بن حنبل/ ش: 17458)

و در حدیث دیگری می فرماید: «من تعلق شیئاً وُکِّلَ إلیه»: «کسی که چیزی (به قصد شفا یا دفع بلا) آویزان بکند، خداوند او را به همان چیز می سپارد». (سنن الترمذی/ش:2072، المستدرک على الصحیحین / ش:7503 و...)

و در حدیث دیگر می فرماید: «مَنْ عَلَّقَ تَمِیمَةً فَلاَ أَتَمَّ اللَّهُ لَهُ وَمَنْ عَلَّقَ وَدَعَةً فَلاَ وَدَعَ اللَّهُ لَهُ»: «کسی که تعویذی به خود آویزان کند و کسی که مهره ای (جهت رفع چشم زخم به گردن یا دفع بلا) آویزان کند، خداوند کار او را به پایان نمی رساند و به هدف خود نمی رسد». (سنن الکبرى/ ش:19389، المستدرک على الصحیحین/ ش:7501 و... )

یعنی خداوند متعال به آن فرد و سرنوشت او کاری ندارد و از او محافظت نمی کند.

و در حدیث دیگری می فرماید: «مَنْ أَتَى عَرَّافاً فَسَأَلَهُ عنْ شَیْءٍ فَصَدَّقَهُ، لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاَةٌ أرْبَعِینَ یَوماً»: (کسی که نزد فال گیر یا پیش گویی برود و درباره ی چیزی از او بپرسد و تصدیقش کند، نماز چهل روزِ وی پذیرفته نمی شود) (صحیح مسلم/ ش: 5957)

و شبیه به همین روایت را امام احمد در مسند خود روایت کرده است که رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: «مَنْ أَتَى عَرَّافًا أَوْ کَاهِنًا فَصَدَّقَهُ بِمَا یَقُولُ فَقَدْ کَفَرَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَى مُحَمَّدٍ»:«کسی که نزد کاهن و فال گویی برود و آنچه (او از اخبار غیبی) می گوید آن را تصدیق کند همانا به آنچه که بر محمد نازل شده است، کافر شده است». (مسند احمد بن حنبل/ ش: 9532)

توضیح: عراف کسی است که از امور آینده خبر می دهد اما کاهن از اموری که گذشته خبر می دهد. (تاج العروس، ج24 / ص 139) و اکثر دعانویسان "عراف" هستند و به نوعی از امور غیبی خبر می دهند. آنها کتاب مخصوص دارند و کسانی که می خواهند کاری را در آینده انجام دهند نزد دعانویسان رفته و از آنها می خواهند که برای آنها به اصطلاح سر کتاب باز کنند و شخص دعانویس برای آن شخص سر کتاب باز می¬کند و اگر خوب در بیاید می گوید آن کار را انجام بده و اگر بد در بیاید می گوید انجام نده.

پس با این توضیح دانسته می شود که بیشتر دعانویسان عراف هم هستند. یعنی از اموری که در آینده قرار هست اتفاق بیفتد، خبر می دهند.

بنابراین هنگام مشکلات به خداوند توکل کنید و تنها از او بخواهید که مشکلات تان را حل و رفع کند و یا به افرادی صالح و با تقوا مراجعه کنید و از آنها بخواهید که برای شما دعا کنند و برای دفع بلا و جلوگیری از چشم زخم و... به خواندن اذکار و دعاهای مسنون و قرآنی و تلاوت قرآن مشغول شوید و قسمتی از روز را به این امور اختصاص دهید و از مراجعه به دعانویسان و جادوگران و افراد شیادی که از آیات قرآن سوء استفاده می کنند و آنها را به قیمت ناچیزی می فروشند، خودداری کنید تا ایمان تان از بین نرود و همواره مورد توجه و حفاظت الله متعال باشید.